Tijdens de Klimaattop COP26 deze week in Glasgow is het belangrijk dat Nederlandse supermarkten hun ambities tonen in hun strijd tegen klimaatverandering. In de communicatie benadrukken ze het reduceren van de CO2-uitstoot in de eigen winkels en hun transport, maar dit is slechts een klein deel van hun uitstoot. 95% van de emissies komt uit de productieketen. Een derde daarvan wordt veroorzaakt door de productie van vlees en zuivel. Albert Heijn en Lidl beginnen transparant te worden over hun vleesverkoop, maar geen enkele supermarkt heeft een plan om de vlees- en zuivel verkoop te verminderen. Dit concludeert campagneorganisatie Feedback EU in een nieuw rapport.

Het rapport is mede gebaseerd op een peiling van IPSOS onder een representatieve steekproef van 994 stemgerechtigde Nederlanders. Vier op de tien jongeren zien een grotere rol voor de supermarkten om de vleesconsumptie te verminderen. Bijvoorbeeld door minder aanbiedingen van vlees en meer promotie van vleesvervangers. Aanhangers van GroenLinks, de Partij van de Dieren, en D66 verwachten ook meer leiderschap van supermarkten op dit thema. Verder zegt 18% van de  jongeren tot 35 jaar geen vlees te kopen, bijna twee keer zo hoog dan gemiddeld.

De 5 grootste retailers hebben met 80% marktaandeel een enorme invloed op het voedselsysteem in Nederland. Vorig jaar zagen de supermarkten hun omzet met 14% stijgen dankzij de Corona-maatregelen. Bijna de helft (45%) van de consumenten onder de 35 vindt dat supermarkten hun Corona-winst moeten herinvesteren in het aanbieden van meer plantaardige en duurzaam geproduceerde producten.

De Nederlandse supermarkten blijven te veel goedkoop vlees aanbieden wat wereldwijd zorgt voor meer dan de helft van de broeikasgasuitstoot gerelateerd aan voedsel. In Nederland is veeteelt ook de drijvende kracht achter de stikstofcrisis, en de groeiende uitstoot van methaan. Supermarkten moeten meer verantwoording nemen voor de klimaatimpact in hun hele keten door de verkoop van vlees en zuivel in 2030 te halveren, en meer gezonder en plantaardig voedsel aanbieden. Als ze dat niet doen, zullen ze hun klimaatambities niet kunnen waarmaken.

Het rapport analyseerde gegevens en toezeggingen van de vijf grote retailers en concludeert dat Albert Heijn, vanuit moederbedrijf  AholdDelhaize, als enige retailer, transparant is over de uitstoot van broeikasgassen in hun volledige toeleveringsketen, inclusief het deel veroorzaakt door dierlijke eiwitten en heeft zich verplicht tot een 15 % daling van de totale uitstoot van broeikasgassen in 2030.

Supermarkten beginnen te reageren. Albert Heijn zet zich in om in 2025 een balans van 50/50 in dierlijke/plantaardige eiwitten te bereiken en liet voor het eerst zien wat de huidige verhouding in eiwitverkoop is, namelijk 70% dierlijk en 30% plantaardig. Verder maakte Lidl bekend dat 25% van hun totale omzet betrekking heeft op vers vlees en zuivelproducten. Jumbo stelde een nieuwe doelstelling op om hun plantaardige alternatieven te verhogen van de huidige 4% naar 10% in 2025. Geen enkele grote supermarkt heeft tot nu toe specifieke doelen aangegeven om de verkoop van vlees en zuivel te reduceren. Het veel kleinere Ekoplaza loopt hierin voorop en heeft specifieke streefcijfers om de vleesverkoop in 2022 te verlagen.

Uit de in juni 2021 gepubliceerde Britse scorecard van Feedback bleek dat geen van de 10 grootste supermarkten in het Verenigd Koninkrijk stappen zet om het vleesaanbod te verkleinen. Ze blijven vleesconsumptie stimuleren door reclames waarin gestunt wordt met lage prijzen. Ook in Nederland wordt er nog veel gestunt met vlees in de aanbieding zoals blijkt uit de jaarlijkse kiloknallers factsheet van Wakker Dier. In 2022 zal Feedback een scorecard lanceren samen met partners uit andere EU-landen om supermarkten te beoordelen op hun toezeggingen, beleid en handelspraktijken om klimaatverandering en de overgang naar minder en beter vlees aan te pakken.

In het recente rapport van de Food Policy Coalition waaraan Feedback heeft meegewerkt, wordt het belang van een gezonde en duurzame voedselomgeving benadrukt. Supermarkten moeten hun marketingmiddelen inzetten om hun klanten juist gezonde en duurzame plantaardige keuzes te laten maken. In plaats van de huidige fixatie op prijs, zouden supermarkten andere waarden zoals gezondheid van mens en dier, milieu, klimaat, eerlijk inkomen voor boeren en arbeiders veel meer centraal moeten zetten in hun communicatie naar de klant.

De Transitiecoalitie Voedsel (TCV), waar Feedback aan deelneemt, pleit voor een ambitieuze ‘eiwittransitie’ van 60/40 naar 40/60 in dierlijke/plantaardige eiwitten te bereiken in 2030. Tijdens het ´Plant the Future´ diner vorige maand kwamen meer dan 100 organisaties en bedrijven samen, om te bespreken hoe plantaardig het nieuwe normaal kan worden. De politiek moet de eiwittransitie speerpunt te maken in het beleid gericht op voedsel, klimaat en gezondheid. Bedrijfsleven moet aangestuurd worden om aanbod en promotie van dierlijke producten aan te passen.

The True Animal Protein Price Coalition (TAPPC), actief deze week tijdens de CoP in Glasgow, promoot en milieuheffing op vlees. Volgens het PBL leidt dit tot een reductie van 2 Mton CO2 eq. per jaar, een kleine kolencentrale. Een ruime meerderheid van de bevolking ondersteunt een milieuheffing op vlees in het regeerakkoord, wat D66 en Christen Unie ook ondersteunen.

Een derde van de totale uitstoot van AholdDelhaize wordt geproduceerd door vlees en zuivel. Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot door de verwarming van 6 miljoen woningen, driekwart van alle woningen in Nederland. Supermarkten moeten hun klimaatambities opschroeven en minder vlees gaan verkopen en meer groente, fruit, peulvruchten, noten en granen. Beter voor de gezondheid van onszelf en onze aarde. Juist tijdens deze Klimaattop COP26 in Glasgow is het belangrijk dat bedrijven het goede voorbeeld geven.

Lees het volledige rapport en de Ipsos peiling.